پس‌لرزه‌های مناظره تاریخی درباره شهادت حضرت زهرا (س) | عبدالرحیم سلیمانی اردستانی زیر فشار مستقیم منتقدان

رویداد۲۴| مدرسه آزاد در روزهای گذشته یک مناظره جنجالی میان عبدالرحیم سلیمانی اردستانی با حامد کاشانی درباره شهادت حضرت زهرا (س)، منتشر کرد؛ انتشار این مناظره با حواشی گسترده‌ای همراه بود. در اینستاگرام کمپینی در حمایت از کاشانی شکل گرفته و برخی رسانه‌های تندرو از جمله فارس گزارش‌هایی علیه سلیمانی منتشر کرده اند. فارس در گزارشی سلیمانی را «فرد شبهه‌افکن» خوانده است. خبرگزاری تسنیم در چندین گزارشی که درباره مناظره نوشته، پیشوند «حجت الاسلام و المسلمین» را برای سلیمانی به کار نبرده درحالی که در مورد کاشانی استفاده از این عنوان را بارها تکرار کرده است. از سوی دیگر از شب گذشته اتفاقاتی رخ داده که به نظر می رسد انتقادات را وارد فاز جدیدی از برخورد‌های مستقیم و فیزیکی کرده است؛ برخورد‌هایی که می‌تواند آغازگر پیامد‌های جدی‌تر برای سلیمانی باشد.

ماجرا چیست؟

ماجرا از این قرار بود که پس از اظهار نظر جنجالی سلیمانی اردستانی در یکی از شبکه‌های تلویزیونی اینترنتی و تشکیک در نحوه شهادت حضرت زهرا (س) و آزار و اذیت نسبت به ایشان پس از رحلت پیامبر اسلام، تعدادی از علما و روحانیون اعلام آمادگی کردند در مناظره‌ای به این شبهات پاسخ دهند. 

حامد کاشانی خطیب مشهور تهرانی در متنی که در شبکه ایکس منتشر شد اعلام کرد به شرط رعایت موازین اخلاقی و تمرکز بر موضوع آماده مناظره است. رسانه «مدرسه آزاد» در اطلاعیه‌ای رسمی اعلام کرد که مناظره‌ای میان آقایان حامد کاشانی و عبدالرحیم سلیمانی اردستانی با محوریت «مظلومیت و شهادت حضرت زهرا (س)» برگزار خواهد شد. این مناظره بناست به‌صورت زنده در روز یکشنبه ۹ آذر، ساعت ۱۲ ظهر پخش شد و طی مدت کوتاهی به یکی از پربازدیدترین مطالب تبدیل شد. شبکه‌های اجتماعی از اینستاگرام و تلگرام تا توئیتر و یوتیوب پر شد از برش‌های صحبت‌های این دو چهره در این مناظره.

مواجهه مستقیم: خروج ماجرا از دایره علمی

بیشتر بخوانید:

حامد کاشانی که می‌گوید «توحید توهم است» کیست؟/ روحانی نزدیک امام جمعه تهران و حجت جبهه پایداری +فیلم و عکس

شب گذشته سلیمانی اردستانی تصاویر و ویدیو‌های کوتاهی از یک درگیری لفظی با افراد ناشنانی هنگام پخش زنده در دفتر کار خود منتشر کرد. این ویدیو‌ها نشان می‌دهند عده‌ای که به قرائت سلیمانی از نحوه شهادت حضرت فاطمه انتقاد داشتند، اقدام به حضور در دفتر کار او کرده و برای او دردسر ایجاد کرده اند. تقابل با سلیمانی اردستانی از نقد علمی به سطح درگیری شخصی و اعتراضات حضوری کشیده است.

در این ویدئو فردی که سراغ سلیمانی اردستانی رفته و صدایش شنیده می‌شود، خطاب به وی می‌گوید: «غلط می‌کنی، ... می‌خوری لباس شیعه را می‌پوشی». او با لحنی تهدید آمیز می‌گوید: «به والله که اگر یک کلیپ دیگر از شما درباره مادرم حضرت زهرا بیاید، اگر ۸۰۰ نفر هم اینجا باشند اینطور برخورد نمی‌کنم». معترضان که ظاهرا بیش از یک نفر هستند، با داد و بید خواستار قطع پخش زنده شده و به درخواست‌های اردستانی برای مراجعه آنها به پلیس و طرح شکایت قانونی توجهی ندارند.

درگیری سلیمانی با معترضان یادآور رفتار گروه‌های موسوم به «کفن پوش» در چهار دهه اخیر است. خروج موضوع از اتاق مناظره و کشیده شدن آن به دفتر کار و منزل یکی از مناظره‌کنندگان نشان دهنده اراده برخی جریان‌ها برای برخورد‌های احتمالا شدیدتر آتی است.

آنچه این گمانه را تقویت می‌کند بخشی از سخنان حامد کاشانی در همان مناظره جنجالی است که احتمالا مورد استناد مخالفان اردستانی قرار خواهد گرفت. آنجا که کاشانی می‌گوید: «ایشان به احتمال خیلی خیلی زیاد ناخواسته، در زمین وهابیت بازی کرده است.»

استدلال نامنسجم و تشدید واکنش‌ها

در سوی دیگر ماجرا، بسیاری در حال تحسین حامد کاشانی در مناظره، و تسلط و انسجام فکری او هستند. غالب تحلیل‌ها در فضای مجازی بر این نکته متفق‌القول بودند که سلیمانی اردستانی با وجود سابقه علمی، نتوانسته استدلال‌های خود را بر پایه اسناد قوی تاریخی بنا کند و بیشتر به استنتاج‌های عقلی تکیه کرده است.

همین پراکندگی و عدم انسجام در استدلال‌های اردستانی، منتقدانش را جسورتر کرده است. وقتی یک روحانی نتواند از دیدگاه‌های به اصطلاح شاذ خود دفاع محکم و مستندی ارائه دهد، این موضوع از نظر جریان فکری مقابل، نه یک «تفسیر» تاریخی بلکه یک «فتنه» یا «تشکیک بی‌اساس» تلقی می‌شود و توجیهی برای برخورد‌های خارج از عرف علمی فراهم میکند.

پیشینه اردستانی و سوخت‌رسانی به حواشی

برای فهم ابعاد جدید این مناقشه، باید به سوابق و پیشینه عبدالرحیم سلیمانی اردستانی توجه کرد. او پیش از این نیز بار‌ها به دلیل دیدگاه‌های متفاوت خود، در کانون توجه قرار گرفته است؛ دیدگاه‌هایی که نه تنها در حوزه تاریخ دینی، بلکه در عرصه سیاست خارجی و داخلی نیز با روایت‌های رسمی زاویه جدی دارد. سلیمانی اردستانی معتقد است مشروعیت حکومت‌ها تنها با اقبال مردم ممکن است و امامان، ولایت سیاسی از طرف خدا نداشتند؛ او در برخی گفت و گوهای رسانه‌ای خود به حکومت اسد و شعار «نابودی اسرائیل» هم انتقاد کرده است.

سابقه سیاسی اردستانی نیز وضعیت را ملتهب‌تر می‌کند؛ برچسب «روحانی منتقد حکومت» از زمان بازداشت در جریان اعتراضات سال ۱۳۸۸ بر روی سلیمانی خورده است.

در تیرماه ۱۴۰۳ دیدار نیوز گفت‌و‌گویی با عبدالرحیم‌سلیمانی اردستانی با موضوع "کنش امام حسین؛ عقلایی یا دستور خاص" در ایام محرم انجام داد و این گفت‌و‌گو بهانه‌ای شد تا جوادعلاءالمحدثین استاد دانشگاه نقدی به صحبت‌های سلیمانی اردستانی داشته باشد. جواد علاءالمحدثین عضو هیات علمی دانشگاه آزاد به نقد مبانی اسلام شناسی و شیعه شناسی سلیمانی اردستانی پرداخت و گفت: «قبل از اینکه امام شناسی ایشان نقص داشته باشد، در بیان خدا شناسی ایشان نقص وجود دارد. تعریف سلیمانی از امامت بسیار نازل است و به همین‌جهت نیز به اینجا می‌رسد که امام حسین ممکن است در کربلا خطا کرده باشد».

داستان تازه شروع شده؛ چشم‌انداز آینده

این احتمال وجود دارد که حواشی و برخورد‌های مستقیم با سلیمانی اردستانی ادامه پیدا کند و رسانه‌های رسمی و نزدیک به حاکمیت با برجسته کردن شکست او در مناظره، به دنبال سلب کامل اعتبار علمی و دینی وی باشند. روحانیونی با نقدهای بسیار کندتر از سلیمانی در چهار دهه اخیر هدف جریان‌ فکری غالب و تندرو قرار گرفته و در بسیاری از موارد خلع لباس شده اند. از حسن آقامیری گرفته تا محمدتقی اکبرنژاد. بنابراین به نظر می رسد در روزهای آتی  نام سلیمانی اردستانی را بیشتر خواهید شنید.